Work-life balance – na czym polega i jak osiągnąć tę równowagę?

Work–life balance to równowaga między życiem zawodowym i prywatnym. Idea ta pojawiła się, gdy zaobserwowano, że więcej przepracowanych godzin nie daje oczekiwanego wzrostu wydajności. Work-life balance umożliwia pracownikom prawidłową regenerację oraz zapewnia im czas na to, co dla nich ważne. Pracodawca zyskuje dzięki temu silniej zmotywowany, bardziej kreatywny i wydajniejszy zespół, który rzadziej korzysta ze zwolnień lekarskich. Na work-life balance wszyscy wygrywają. Czytaj dalej, aby poznać kilkanaście pomysłów na to, jak wcielić tę ideę w swoim życiu.

Co to jest work-life balance?

Koncepcja work-life balance (WLB) zakłada dążenie do równowagi między pracą i karierą a życiem prywatnym: rodzinnym, towarzyskim, swoją pasją. Work-life balance przewiduje czas na pracę i na odpoczynek. Celem jest zaspokojenie wszelkich potrzeb: zarówno tych związanych z rozwojem zawodowym, osiągnięciami, uznaniem czy finansami, jak i tych dotyczących regeneracji fizycznej i psychicznej, kontaktu z bliskimi, zainteresowań – w taki sposób, aby było to zgodne z wartościami, wizją i celami pracownika. W tym modelu pracownik ma pełną kontrolę nad swoimi obowiązkami.

Początki idei WLB sięgają przełomu lat 70. i 80. XX wieku. Wtedy w Wielkiej Brytanii zaobserwowano, że rosnąca liczba przepracowanych godzin nie idzie w parze ze wzrostem wydajności. Przeciwnie: wiąże się ze wzrostem liczby przypadków wypalenia zawodowego oraz pracoholizmu, wpływa ujemnie na wydajność pracy. Work life balance miał być odpowiedzią na skutki zbyt długiej i ciężkiej pracy, wokół której kręciło się całe życie zatrudnionych.

Work life balance – jak wygląda w Polsce?

Wciąż mamy wiele do zrobienia, jeśli chodzi o równowagę życia zawodowego i prywatnego w Polsce. Badania Eurostatu wykazały, że należymy do najbardziej zapracowanych narodów Europy. Średnia unijna wynosiła w 2024 roku 35,8 godziny, podczas gdy w Polsce było to 38,8 godziny. 

Jak dużo pracujemy w porównaniu z innymi narodami Europy? Mapa Eurostatu za 2024 rok poniżej:

Źródło.

Pod względem długości tygodnia pracy jesteśmy na 7. miejscu w krajach OECD, a na 6. spośród krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej. Więcej od Polaków pracują: Turcy, Serbowie, Bośniacy, Grecy i Bułgarzy. 

Wykres poniżej przedstawia, ile godzin trwa średnio tydzień pracy w poszczególnych krajach. Zielonym kolorem wyróżniono Polskę.

Źródło.

Co ciekawe, z badań serwisu LiveCareer wynika, że średnio 1 godzinę i 18 minut polski pracownik spędza na wykonywaniu zadań spoza obowiązków zawodowych. Są to.: posiłki, przerwy, prywatne rozmowy, przemieszczanie się, stanie w kolejkach, oczekiwanie na rozpoczęcie spotkania czy korzystanie z toalety. Wskazuje to, że przewidziane ustawą 15 minut przerwy w czasie pracy nie wystarcza i nie przystaje do realiów. 

Work Life Balance

To szkolenie dla każdego, kto czuje, że jego życie jest przeciążone pracą zawodową. Podczas szkolenia poznasz techniki radzenia sobie ze stresem oraz nauczysz się jak stawiać zdrowe granice - w życiu zawodowym oraz osobistym.

Dowiedz się więcej

Dyrektywa work-life balance

Aby poprawić jakość życia pracowników w Unii Europejskiej, wprowadzono tzw. dyrektywę work life balance. Jej pełna nazwa to Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylająca dyrektywę Rady 2010/18/UE. W Polsce weszła w życie 26 kwietnia 2023 roku.

Nowe przepisy unijne wprowadziły sporo zmian w kodeksie pracy, których celem było zrównoważenie życia zawodowego i prywatnego oraz uwzględnienie potrzeb pracowników.

Dyrektywa przyniosła m.in.:

• Zwiększenie wymiaru urlopu rodzicielskiego z 32 do 41 tygodni (z 34 do 43 tygodni w przypadku ciąży mnogiej). 
• Wprowadzenie 9-tygodniowego, niedającego się przenieść urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców. Dzięki temu oboje rodzice mogą być obecni przy dziecku w pierwszych tygodniach życia i urlop jednego rodzica przestaje być zależny od wymiaru urlopu, z którego skorzystał drugi rodzic.
• 5 dni urlopu opiekuńczego w roku kalendarzowym, który jest przewidziany na sprawowanie opieki nad członkiem rodziny lub gospodarstwa domowego.
• 16 godzin lub 2 pełne dni zwolnienia z powodu tzw. siły wyższej, czyli bardzo ważnego wydarzenia czy zajścia, przy którym pracownik powinien być obecny. Pracownik jest uprawniony do zachowania połowy wynagrodzenia.
• Elastyczna organizacja czasu pracy to rozwiązanie dla osób, których dzieci nie ukończyły 8. roku życia. Rodzice mogą wówczas skorzystać z rozmaitych form dostosowania czasu pracy do potrzeb ich rodziny. Mogą to być np.: obniżenie wymiaru czasu pracy, ruchomy czas pracy, indywidualny rozkład czasu pracy, system przerywanego czasu pracy czy praca zdalna.

Jak osiągnąć work-life balance?

Odpoczynek, czas spędzony z bliskimi oraz możliwość realizacji pasji wpływają na ogólny poziom zadowolenia zarówno z życia osobistego, jak i pracy. Brzmi prosto, jednak w praktyce bywa to trudne zadanie. Nieprzewidziane sytuacje, nadgodziny, perfekcjonizm czy nieumiejętność wyznaczenia granicy sprawiają, że szala często przechyla się na stronę pracy.

Oto 15 pomysłów na to, jak zadbać o work-life balance i osiągać równowagę między zajęciem zarobkowym a sprawami prywatnymi:

1. Ustal priorytety i planuj. Co jest najważniejsze? Gdy tego nie wiesz, każde zadanie domaga się pilnej realizacji. Prioretyzowanie oraz planowanie pozwoli Ci rozłożyć swoją uwagę i energię tak, aby obowiązki były wypełnione bez spalania się i ciągłej presji czasu.
2. Zarządzaj czasem efektywnie dzięki takim technikom, jak np. Pomodoro czy reguła Pareto.
3. Korzystaj z aplikacji do organizacji pracy, które pomagają wdrożyć te techniki.
4. Wyznacz granice między pracą a życiem prywatnym. Będzie to wymagało asertywności i stanowczości. Dobra wiadomość jest taka, że można się tego nauczyć.
   
5. Pamiętaj o przerwach w pracy. Nie spędzaj ich przy biurku. Rozprostuj kości, daj oczom wytchnienie, patrząc w dal, zjedz wartościowy posiłek.
6. Korzystaj z urlopu, gdy tego potrzebujesz.
7. Unikaj multitaskingu. Stwarzaj sobie warunki do pracy głębokiej. Przełączanie się między zadaniami kosztuje Twój mózg bardzo dużo wysiłku i szybko go męczy.
8. Pozwól sobie na to, aby robić rzeczy dobrze, a nie idealnie. Perfekcjonizm rzadko będzie Twoim sprzymierzeńcem w walce o równowagę życiową. Ucz się odpuszczania.
9. Unikaj nadgodzin. Nie bierz więcej zadań, niż jesteś w stanie zrobić. Ucz się realnie oceniać swoje możliwości.
10. Jeśli tylko możesz, deleguj zadania. To umiejętność, którą można i warto trenować.
11. Dbaj o podstawy dobrego samopoczucia: odpowiednią ilość snu, zbilansowaną dietę i porcję aktywności fizycznej.
12. Korzystaj z automatyzacji. Dzięki temu uwolnisz zasoby na zajęcia wymagające wiedzy, kreatywności i zaangażowania, a nie tylko czasu.
13. Pielęgnuj relacje rodzinne i przyjacielskie. Angażuj się w społeczności, zwłaszcza te w świecie offline.
14. Sięgaj po techniki relaksacyjne, np. medytację, praktykę uważności czy trening autogenny. Możesz ułatwić je sobie dzięki aplikacjom, które przypomną o ćwiczeniach oddechowych, poprowadzą medytację, podsuną wyciszające dźwięki i wyłączą powiadomienia na czas Twoich prywatnych zajęć.
15. Rozwijaj się w tym, co Cię interesuje. Nie ustawaj w edukacji i nie ograniczaj się tylko do umiejętności przydatnych w miejscu pracy. Rozpalaj, a następnie zaspokajaj swoją ciekawość – to nowe rzeczy sprawiają, że życie jest ekscytujące.

Time management - zarządzanie sobą w czasie

Czas to zasób, którym da się świadomie i efektywnie zarządzać. W ramach kursu będziesz ćwiczyć skuteczne wyznaczanie priorytetów i celów oraz wzmacniać swoją motywację i koncentrację na zadaniach. Przekonasz się, które obszary zarządzania czasem masz już dobrze opanowane, a gdzie możesz jeszcze bardziej się rozwinąć.

Dowiedz się więcej

Dlaczego równowaga między życiem prywatnym a zawodowym jest ważna?

Wśród największych korzyści, jakie można osiągnąć dzięki stosowaniu zasad work life balance, należy wymienić następujące:

• Wzrost jakości życia i zadowolenia z niego.
• Poprawa stanu zdrowia, obniżenie ryzyka chorób o podłożu stresowym, wyższa sprawność fizyczna.
• Zmniejszenie ryzyka wypalenia zawodowego i silnego stresu zawodowego.
• Większe zadowolenie z pracy przy wzroście wydajności.

Korzyści z WLB są ogromne i dotyczą nie tylko życia zawodowego. Regeneracja, relaks, czas spędzany z bliskimi, możliwość pielęgnowania relacji oraz pasji przekładają się na obniżenie poziomu stresu, wzrost zadowolenia i satysfakcji z życia. Lepsze zdrowie pozwala czerpać z niego pełnymi garściami. Ma to pozytywne odzwierciedlenie także w pracy. Zalety WLB dla organizacji omawiamy w dalszej części tekstu.

Do czego prowadzi brak work-life balance’u?

Skupienie się głównie na pracy może mieć wiele negatywnych skutków zarówno na polu służbowym, jak i prywatnym. Niektóre z nich prezentujemy poniżej.

Skutki zdrowotne:

• Zmęczenie psychiczne, wyczerpanie emocjonalne i rozdrażnienie, które rzutuje negatywnie na atmosferę w domu i w pracy.
• Przepracowanie i brak odpoczynku paradoksalnie prowadzi do problemów ze snem. Niedospanie zwiększa podatność na stres i powoduje chroniczne zmęczenie, a ono obniża wydajność i przyczynia się do większej liczby błędów w pracy. 
• Stres oraz brak odpoczynku zwiększają ryzyko chorób serca i udaru. Badania opublikowane w piśmie medycznym „Lancet” dowodzą, że praca co najmniej 55 godzin tygodniowo zwiększa ryzyko choroby wieńcowej o 13% i ryzyko udaru o 33% w porównaniu z pracą w standardowych godzinach (35–40 godzin tygodniowo). Im więcej godzin pracy, tym wyższe ryzyko udaru. [1]
• Nadmiar pracy przy niedostatku odpoczynku zwiększa ryzyko wystąpienia depresji i zaburzeń lękowych.
• Wypalenie zawodowe. Choć nie we wszystkich krajach jest klasyfikowane jako choroba, wiąże się z objawami na poziomie ciała i psychiki. Są to m.in. bezsenność, bóle brzucha i głowy, zaburzenia apetytu, rozdrażnienie, izolacja społeczna, zniechęcenie, przygnębienie, brak satysfakcji z pracy, unikanie wyzwań, niechęć do aktywności fizycznej.

Skutki osobiste i społeczne:

• Życie wypełnione głównie pracą sprawia, że relacje rodzinne i przyjacielskie, które stanowią istotne źródło satysfakcji życiowej, schodzą na dalszy plan i są zaniedbywane. Prowadzi to do napięć, konfliktów i rozpadu więzi. 
• Zmęczenie obniża kreatywność i produktywność. To sprawia, że osoba niezachowująca WLB ma gorsze wyniki w pracy, ale też nie wystarcza jej energii np. na kreatywne zajęcia, które mogłyby dawać spełnienie i redukować poziom stresu.
• Przytoczone wyżej negatywne skutki zdrowotne sprawiają, że pracownik częściej przebywa na zwolnieniu lekarskim, a obniżona sprawność fizyczna i brak energii ograniczają jego możliwości np. w zakresie aktywności fizycznej, która również mogłaby być źródłem satysfakcji i metodą na odreagowanie stresu z pracy.

Zauważ, że negatywne skutki braku work-life balance nakręcają się wzajemnie, tworząc spiralę, z której coraz trudniej wyjść. Przemęczony pracownik nie ma ochoty na aktywności wspierające jego dobre samopoczucie i dobrostan. Staje się więc coraz mocniej wyczerpany i zniechęcony. Obniża to jego wydajność, więc aby utrzymać dobre rezultaty w pracy, musi jej poświęcać coraz więcej czasu. 

Well-being, czyli droga do dobrostanu

Kurs będzie Cię wspierać w znalezieniu własnej drogi do dobrostanu. Zwróci Twoją uwagę na te obszary życia, których rozwój wpływa na dobre samopoczucie, szczęśliwe relacje z ludźmi, satysfakcję z pracy zawodowej, a także ogólne poczucie spełnienia.

Dowiedz się więcej

Work-life balance — korzyści dla pracodawców

Wprowadzenie work-life balance do codziennego życia zawodowego i osobistego przynosi korzyści i pracownikom, i ich pracodawcom. Oto dlaczego wiele organizacji decyduje się na wspieranie pracowników w dążeniu do zrównoważenia różnych sfer życia:

• Wypoczęty pracownik jest bardziej kreatywny, pracuje skuteczniej i ma silniejszą motywację niż ten przemęczony. Robiąc przestrzeń na życie osobiste i ułatwiając pracownikom zadbanie o ważne dla nich sprawy, pracodawca zyskuje bardziej efektywnych pracowników i ogranicza liczbę kosztownych błędów. 
• Przedsiębiorstwa, które dbają o work-life balance swoich pracowników nt. przez elastyczny czas pracy albo benefity, stają się atrakcyjnym pracodawcą – zyskują pozytywny wizerunek na rynku pracy. Przyciągają talenty, dzięki którym mogą się szybciej rozwijać i realizować ambitniejsze cele biznesowe.
• Troska o WLB przekłada się na niższą rotację w firmie. Stabilny skład lojalnych pracowników pozwala wdrażać szeroko zakrojone strategie rozwojowe bez utrudnień i kosztów związanych z ponawianiem rekrutacji i on-boardingiem nowych osób.
• Mniejsza absencja. Pracownicy, którzy mają czas na odpoczynek i zadbanie o siebie, cieszą się lepszym zdrowiem i rzadziej korzystają ze zwolnień lekarskich.

Jak pracodawca może wdrożyć work-life balance w swojej organizacji? Służą temu m.in. elastyczny stosunek do godzin pracy, możliwość pracy hybrydowej i zdalnej, benefity sportowe, wsparcie psychologiczne np. w postaci konsultacji ze specjalistą i sesji terapeutycznych, warsztatów czy kursów dla pracowników. Coraz więcej firm decyduje się na dodatkowe płatne dni urlopu, zmniejszenie wymiaru pracy bez obcinania wynagrodzenia czy 4-dniowy tydzień pracy.

Podsumowanie

Work-life balance zakłada równowagę między życiem zawodowym a prywatnym. Można zbliżyć się do tego ideału m.in. dzięki zarządzaniu czasem, nauce rozładowywania stresu, prioretyzowaniu zadań oraz dbaniu o swoje granice, dobre samopoczucie i ważne relacje. Work life balance niesie korzyści zarówno osobie, która wdraża jego założenia, jak i organizacjom, których polityka wspiera WLB pracowników. 

Nie ma jednego przepisu na work-life balance. Jego założenia powinny być harmonijnie wpisane w Twoje potrzeby. Testuj i eksperymentuj, aby ocenić, co Ci służy. W New Heroes Academy opanujesz wiele umiejętności, które ułatwiają wdrażanie zasad work-life balance zarówno w pracy, jak i w życiu prywatnym. Sięgnij po trening asertywności, kurs zarządzania sobą w czasie albo redukcji stresu – cokolwiek będzie Ci potrzebne, aby przybliżyć Cię do dobrostanu w Twoim rozumieniu.

Poznaj ofertę szkoleń i kursów rozwojowych New Heroes Academy.

[1]  M. Kivimäki et at., Long working hours and risk of coronary heart disease and stroke: a systematic review and meta-analysis of published and unpublished data for 603 838 individuals, „Lancet” Volume 386, Issue 10005, p. 1739-1746, October 31, 2015.